Wskazówki dla Początkujących: Praca Zespołowa

Gdy „Buddy” jest tylko etykietką

Dwóch nurków połączyło się w parę, aby wykonać krótkie nurkowanie na rafie przy hotelu. Była to druga wycieczka Jacka po ukończeniu kursu OW. Od momentu rozpoczęcia nauki nurkowania wykonał już 20 nurkowań. Laura, jego partnerka, była na wakacjach i miała za sobą mniej więcej tyle samo nurkowań co Jack. Instruktor centrum nurkowego poinformował ich o miejscu nurkowania i przedstawił ogólny plan: maksymalna głębokość 15 m/50 stóp, trasa wzdłuż ściany rafy i powrót do pomostu. Całkiem proste.

Oboje wykonali wejście do wody z pomostu i dali sobie znak na powierzchni, że wszystko jest w porządku, po czym zanurkowali i ruszyli w drogę. Chociaż nie uzgodnili tego formalnie, Jack objął prowadzenie. Był podekscytowany powrotem do wody i chciał znaleźć ośmiornicę, o której czytał na grupie na Facebooku, do której należał. 

Niestety, nie sprawdził, czy Laura jest gotowa do płynięcia. Zatrzymała się, poprawiając pasek maski, ale on tego nie zauważył. Zaczął płynąć, zakładając, że ona po prostu płynie za nim.

Laura z trudem nadążała, ale udało jej się. Jack badał rafę, skupiając się na próbie zlokalizowania ośmiornicy i nie zauważył subtelnych oznak, że Laura nie czuje się zbyt komfortowo, mimo że była tuż za nim.

Minutę później mocno pociągnęła za jego płetwę. Jej maska przeciekała i była zaniepokojona. Laura podniosła kciuk do góry, wynurzyli się na powierzchnię i odbyli krótką rozmowę. 

Jack czuł się zawstydzony. Mimo to podziękował Laurze za podjęcie decyzji, uznając potrzebę podkreślenia, że każdy może w dowolnym momencie i z dowolnego powodu podnieść kciuk i podjąć decyzję o zakończeniu nurkowania, o czym dowiedział się od swojego przyjaciela, nurka technicznego.

Unosząc się w wodzie, zdał sobie sprawę, że tak naprawdę nie był „partnerem”. Byli dwoma nurkami obok siebie, ale nie zespołem. Nie omówili, kto będzie prowadził, jak szybko będą płynąć, na jak długo wystarczy im gazu ani co zrobić, jeśli coś pójdzie nie tak, np. z konfiguracją sprzętu. Widzieli, gdzie znajduje się molo, a ponieważ Laura nadal nie była zadowolona, popłynęli z powrotem po powierzchni, sygnalizując personelowi centrum, że wszystko jest w porządku. 

Po uporządkowaniu sprzętu spotkali się w barze na plaży i omówili plan działania. Uzgodnili sygnały, kto będzie prowadził następne nurkowanie i w jaki sposób będą się sprawdzać pod wodą. Miało to ogromny wpływ na ich przyjemność i komfort podczas następnego nurkowania. 

Teoria: zespoły nie powstają same

Praca zespołowa nie polega na byciu najlepszymi przyjaciółmi lub nurkowaniu z kimś od lat. Chodzi o jasność, wspólne oczekiwania i zaufanie. Zaufanie między dwojgiem nieznajomych można zbudować poprzez prostą rozmowę na łodzi lub na nabrzeżu. Często jednak wymaga to, aby jedna osoba przejęła inicjatywę i rozpoczęła rozmowę.

Początkujący nurkowie często zakładają, że ponieważ nurkowanie jest „sportem partnerskim”, praca zespołowa po prostu się pojawi. Jednak jeśli nie podejmiemy świadomych działań, popadamy w coś, co zespół The Human Diver nazywa „domniemaną koordynacją”. Myślimy, że jesteśmy zgodni, ale nie sprawdziliśmy tego. Domniemania są normalne, ale czasami mogą nas zaskoczyć. Musimy zweryfikować kluczowe założenia.

Dobre zespoły tworzą i utrzymują wspólny model mentalny tego, co się dzieje i co może się wydarzyć w przyszłości. Jest to wspólne zrozumienie planu, oczekiwanego środowiska, zadań do wykonania oraz ról poszczególnych członków zespołu w realizacji tych zadań lub szerszych celów nurkowania. Dzięki temu, gdy dzieje się coś nieoczekiwanego, wszyscy są już zgrani i nie trzeba dodatkowo angażować umysłu w rozwiązywanie problemów podczas wykonywania natychmiastowych działań. 

Model Bruce'a Tuckmana — formowanie się, burza, normowanie, działanie — opisuje, jak rozwijają się zespoły. Nowi nurkowie zazwyczaj znajdują się na etapie „formowania się”. Wtedy dominuje uprzejmość i niepewność. Ludzie wahają się przed zabraniem głosu, bojąc się, że wyjdą na głupich lub zbyt asertywnych. Jednak ta uprzejmość może ukrywać problemy. W nurkowaniu może to oznaczać przeoczenie sygnałów, rozdzielenie nurków lub niezauważony stres.

Oprócz wyjaśnienia wszystkich kwestii przed wejściem do wody, silne zespoły przeprowadzają również podsumowanie. Zastanawiają się nad tym, co poszło dobrze i dlaczego (aby można było to powtórzyć), a także nad tym, co należy poprawić i jak to zrobić. Zasadniczo uczą się razem. Każde nurkowanie staje się okazją do przekazania informacji zwrotnej, a następnie do poprawy, ponieważ informacje zwrotne są wykorzystywane podczas następnego nurkowania lub wyprawy.

Nie zapominajmy też o innych umiejętnościach pozatechnicznych, które pomagają nurkom osiągać sukcesy i czerpać radość z nurkowania: komunikacja, świadomość sytuacji, podejmowanie decyzji i przywództwo. Wszystkie te umiejętności są ze sobą powiązane w skutecznej pracy zespołowej. Nie trzeba być zespołem ekspertów, aby być skutecznym zespołem, ale trzeba wyrobić sobie nawyki, które pozwolą nam być lepszymi niż wczoraj.

Wreszcie, praca zespołowa polega na wzajemnej odpowiedzialności. Dbamy o siebie nawzajem i zwracamy sobie uwagę. Robimy to, ponieważ zależy nam na innych członkach zespołu. Członek mojego zespołu może dostrzec coś, czego ja nie zauważyłem, a jeśli mi to zgłosi, powinienem mu podziękować, a nie robić nic, co mogłoby powstrzymać go przed zgłoszeniem tego w przyszłości.

Praktyczne wskazówki: buduj lepszą pracę zespołową od pierwszego nurkowania

Oto cztery proste narzędzia, które możesz zacząć stosować już podczas następnego nurkowania:

1. Uzgodnij role i zamiary przed nurkowaniem
   

• Kto jest liderem? Kto obserwuje nawigację? Kto nosi dSMB? Kto go umieści?
• Jaki jest plan? Jakie są kryteria zakończenia nurkowania? Jak będziecie się komunikować, jeśli coś się zmieni?
• Nie pomijaj tej rozmowy, ponieważ wiele nurkowań zakończyło się niepowodzeniem, gdy ktoś myślał, że ktoś inny coś zrobi.
• Jeśli jest to trudne, zacznij od ujawnienia swojej słabości – „Podczas ostatniego nurkowania zapomniałem o kilku rzeczach. Chciałbym się upewnić, że to się nie powtórzy. Czy możemy szybko omówić plan i przeprowadzić odprawę?

2. Określ oczekiwania dotyczące komunikacji
   

• Używaj prostych sygnałów i uzgodnij ich znaczenie.
• Zdecyduj, kiedy będziesz sprawdzać postępy — co 5 minut? Przy każdej zmianie kierunku?
• Upewnij się, że wszyscy wiedzą, że „kciuk w górę” oznacza „idź w górę”, a nie „ok”, i zamknij pętlę komunikacyjną, demonstrując to.

3. Po każdym nurkowaniu przeprowadź krótką analizę
   

• Wystarczą dwie minuty:
• Jakie niespodzianki nas spotkały?
• Co poszło dobrze? Dlaczego poszło dobrze?
• Co powinniśmy zrobić, aby następnym razem było lepiej? Jak to zrobimy?
• Bądź konkretny, nie ogólnikowy. „Komunikacja była dobra” nie jest dobrym punktem podsumowania, ponieważ nie wiemy, co powtórzyć następnym razem. „Kiedy odpowiedziałeś pytającym gestem palca na moje wskazanie kierunku podróży, było to o wiele lepsze niż „OK”, co zrobiliby inni nurkowie, ponieważ czuli, że nie mogą zadawać pytań”.

4. Zacznij budować poczucie bezpieczeństwa psychicznego
   

• Zadawaj pytania. Przekazuj informacje zwrotne. Powiedz: „Nie byłem pewien, kiedy...”. Albo: „Z tego, co słyszę, wynika, że...”.
• Podziękuj koledze za zwrócenie uwagi na problemy. Nie chodzi o obwinianie, ale o naukę.
• Udzielając informacji zwrotnej, skup się na zachowaniach i działaniach, a nie na samej osobie. „Spóźniłeś się na tym przystanku” kontra „Wydawało się, że spóźniłeś się na tym przystanku”.
• Jeśli jesteś liderem, poproś o opinie: „Czego mi brakuje?” – to bardzo pomaga.

Podsumowanie

Praca zespołowa dla początkujących nurków nie musi być skomplikowana, ale musi być przemyślana. Nie zakładaj, że wspólne źródło powietrza czyni was zespołem. Buduj zaufanie. Omów plan. Pozostańcie w kontakcie pod wodą. Wspólnie podsumujcie nurkowanie. Każdy mały krok sprawia, że nurkowanie jest bezpieczniejsze i przyjemniejsze — i przygotowuje cię do całe życie nauki pod powierzchnią wody.

Gareth Lock jest właścicielem The Human Diver. Wraz z 12 innymi instruktorami Gareth pomaga nurkom i zespołom poprawić bezpieczeństwo i wydajność poprzez wdrażanie czynników ludzkich i kultury sprawiedliwości w codziennej praktyce, aby mogli być lepsi niż wczoraj. Dzięki wielokrotnie nagradzanym programom edukacyjnym online i stacjonarnym zmieniamy sposób, w jaki ludzie uczą się na błędach oraz jak kierują, podążają za innymi i komunikują się w sytuacjach stresowych. Przeszkoliliśmy ponad 600 osób podczas zajęć stacjonarnych i ponad 2500 osób online na całym świecie oraz zapoczątkowaliśmy ruch, który zachęca do ciekawości i nauki, a nie do osądzania i obwiniania.

Jeśli chcesz pogłębić swoje doświadczenie nurkowe, rozważ pierwszy krok w rozwijaniu swojej wiedzy i świadomości, biorąc udział w kursie „Essentials of HF for Divers” (Podstawy HF dla nurków) dostępnym tutaj strona internetowa. Jeśli jesteś ciekawy i chcesz otrzymywać cotygodniowy biuletyn, możesz zarejestrować się tutaj i wybrać opcję „Newsletter”

Andrzej jest instruktorem nurkowania technicznego i nurkowania na obiegach zamkniętych. Pracuje jako konsultant do spraw bezpieczeństwa i wydajności w branży nurkowej. Z wykształcenia jest psychologiem ze specjalizacją w psychologii społecznej i psychologii bezpieczeństwa. Jego główne zainteresowania w tych dziedzinach związane są z wydajnością człowieka w ekstremalnych środowiskach oraz budowaniem zespołów o wysokiej wydajności.  Andrzej ukończył studia podyplomowe w zakresie archeologii podwodnej i zdobył doświadczenie w roli osoby odpowiedzialnej za bezpieczeństwo nurkowania w projektach naukowych- DSO. Od 2023 roku jest instruktorem Human Factors, prowadzi polski oddział The Human Factors. www.book.podcisnieniem.com.pl