Świadomość sytuacyjna i modele mentalne: Ułatwianie właściwego postępowania

Doszedłem do wniosku, że umiejętnością numer jeden, którą każdy nurek powinien starać się rozwijać, jest zdolność do budowania i utrzymywania dobrej świadomości sytuacyjnej. Może to być zaskakujące ze strony instruktora nurkowania technicznego i większość ludzi może myśleć, że najważniejszymi umiejętnościami są umiejętności techniczne, takie jak kontrola pływalności lub właściwe techniki poruszania się. Jednak kilkaset studentów później, jestem bardziej przekonany o słuszności mojego stwierdzenia niż kiedykolwiek wcześniej.

Zwykle rozpoczynam zajęcia od pytania moich kursantów, co według nich oznacza SA. Większość studentów odpowiada, że świadomość sytuacyjna to zdolność do postrzegania informacji, a niektórzy dodają „i przetwarzania” informacji, ale niewielu dodaje trzeci i, moim zdaniem, najważniejszy składnik, mianowicie przewidywanie tych informacji w przyszłości, aby przewidzieć, co się wydarzy.

Podam przykład. Obserwowałem, jak dwóch kursantów zanurza się i płynie w kierunku wraku i widziałem, jak szpulka zaczyna rozwijać się z kieszeni pierwszego nurka. Kolega z zespołu tego nurka zauważył linkę i skierował swoje światło na kieszeń, a następnie z powrotem, aby podświetlić linkę, która wychodziła z kieszeni pierwszego nurka. Było dla mnie jasne, że zauważyli tę linię. Następnie nic nie zrobili z tym problemem i kontynuowali płynięcie. Zapytałem ich później, czy wiedzą, skąd pochodziła linka i odpowiedzieli, że myśleli, że pochodziła ze szpulki w lewej kieszeni nurka. Najbardziej zaskoczyło mnie to, że drugi nurek widział linkę, wiedział skąd pochodzi, i mimo to nie zrobił absolutnie nic!

Rozmawialiśmy o tym później, gdy wypłynęliśmy na powierzchnię i po tym, jak „ułatwiłem” im zrozumienie, co może się stać z taką ilością linki dryfującej w oceanie wokół manifoldów i butli itp.... Zrozumieli wtedy wyraźnie, jakie były konsekwencje zignorowania tego, co widzieli, ale w tamtym czasie nie miało to dla nich żadnego znaczenia. Różnica polegała na tym, że podczas Omówienia mieliśmy przewagę perspektywy czasu i to, co im przedstawiłem, mogło się wydarzyć.

Istnieje jednak znacząca różnica między kupieniem komuś ryby a nauczeniem go łowienia i tutaj może nam pomóc siła budowania modeli mentalnych.

Model mentalny to skrypt, który tworzymy w naszym mózgu i który zwykle opiera się na myśleniu „co by było gdyby”. Modele mentalne są jak skróty, z których możemy korzystać, gdy stajemy w obliczu sytuacji wymagających od nas podejmowania decyzji. Ktoś, kto ma duże doświadczenie w danym temacie, może wykorzystać to doświadczenie do stworzenia wielu modeli mentalnych, a myśl „widziałem już coś takiego” może generować podpowiedzi do działania, które sprawiają, że poruszamy się w kierunku rozwiązania problemu lub zarządzania kwestią szybciej, niż gdybyśmy musieli „uczyć się łowić ryby” od zera. Weźmy pod uwagę mechanika, który ma w swojej skrzynce narzędziowej więcej narzędzi zaprojektowanych do rozwiązywania różnorodnych problemów. Takiemu mechanikowi prawdopodobnie łatwiej będzie rozwiązać problem niż mechanikowi posiadającemu tylko klucz nastawny.

Modele mentalne mogą być tak proste, jak „widzę migające światło, więc muszę podzielić się gazem”, aż po coś bardziej złożonego, co ma kilka etapów lub nawet składa się z wielu mniejszych modeli mentalnych.

Doświadczenie ma ogromny wpływ na budowanie modeli mentalnych, ale nie jest wystarczające. Aby zastanowić się nad tym, czego się nauczyliśmy, musimy celowo i systematycznie rozważać to doświadczenie w pewnych ramach i tutaj nieocenionym narzędziem jest ustrukturyzowane omówienie. Zbyt łatwo jest przeoczyć ważne szczegóły bez formalnego omówienia. Ustrukturyzowane omówienie pozwala nam rozważyć wiele punktów widzenia i opcji tego samego problemu i konsekwentnie wykazano, że jest to cecha wysokowydajnych zespołów w każdej dziedzinie.

Kiedy połączysz to wszystko razem, masz nurka, który może skuteczniej reagować na nowe sytuacje po tym, jak coś zobaczył i zrozumiał, co to oznacza. Mogą zastosować gotowy model mentalny, który ma zastosowanie w danej sytuacji i łatwiej wygenerować pozytywny wynik. Solidne omówienie stanowi podstawę do budowania tych modeli mentalnych.

Więcej informacji na blogu The Human Diver: Uwaga selektywna istnieje! 5 wskazówek jak zwiększyć świadomość sytuacyjną w nurkowaniu

Uwolnij swój szósty zmysł: Budowanie zdolności i kierowanie uwagą
Brak gazu - dlaczego tak się dzieje i jak możemy temu zapobiec?
Jak poprawić swoją świadomość sytuacyjną?Nie można zwracać WIĘCEJ uwagi: mit „utraty świadomości sytuacyjnej

Guy Shockey jest jednym z instruktorów Human Diver. Jest także instruktorem GUE Tech 2 i CCR 2 działającym na wyspie Vancouver w Kalifornii. Więcej informacji o nim i jego kursach można znaleźć tutaj  Human Diver oraz tu instruktor GUE.

Andrzej jest instruktorem nurkowania technicznego i nurkowania na obiegach zamkniętych. Pracuje jako konsultant do spraw bezpieczeństwa i wydajności w branży nurkowej. Z wykształcenia jest psychologiem ze specjalizacją w psychologii społecznej i psychologii bezpieczeństwa. Jego główne zainteresowania w tych dziedzinach związane są z wydajnością człowieka w ekstremalnych środowiskach oraz budowaniem zespołów o wysokiej wydajności.  Andrzej ukończył studia podyplomowe w zakresie archeologii podwodnej i zdobył doświadczenie w roli osoby odpowiedzialnej za bezpieczeństwo nurkowania w projektach naukowych- DSO. Od 2023 roku jest instruktorem Human Factors, prowadzi polski oddział The Human Factors. www.podcisnieniem.com.pl