Zdrowy rozsądek—nie istnieje. A jeśli istnieje, to nie jest tym, czym się wydaje.

Jak często słyszeliście zdanie, zwykle po tym, jak coś „oczywistego" poszło nie tak, „Należało użyć zdrowego rozsądku" lub „Czy zdrowy rozsądek umarł?". Dla Ciebie (lub osób obserwujących wynik) było oczywiste, że sytuacja rozwinie się w sposób, w jaki się rozwinęła. Wynika to częściowo z błędu perspektywy czasu, ale ma również związek z tym, jak podejmujemy decyzje lub wybory w obliczu niepewności, tj. braku gwarancji określonego wyniku (zwłaszcza tego, którego chcemy!). Jednym z powodów, dla których obraz Śmierci z kosą umieszczany jest w jaskiniach, jest to, że wydaje się zdrowym rozsądkiem, aby nie wchodzić do jaskiń bez przeszkolenia lub odpowiedniego sprzętu, ale wciąż są nurkowie, którzy robią to bez rozpoznania ryzyka, na jakie są narażeni, gdy coś pójdzie nie tak. 

Jak podejmujemy decyzje lub dokonujemy „wyborów".

Istnieje wiele modeli podejmowania decyzji, niektóre z nich omawiamy w ramach kursu The Human Diver. Najbardziej podstawowy to, zbieranie danych przez nasze zmysły, przetwarzanie ich i porównywanie ze wzorcami lub modelami mentalnymi stworzonymi przez poprzednie doświadczenia, co daje nam opcję „najlepszego przypuszczenia" co do wyniku i podejmujemy „decyzję". Im więcej mamy doświadczeń i modeli mentalnych, tym dokładniejsze będą nasze „najlepsze przypuszczenia". Badania Gary'ego Kleina, eksperta w dziedzinie podejmowania decyzji w niepewnych środowiskach, wykazały, że mając więcej modeli i doświadczeń, możemy również podejmować lepsze decyzje szybciej niż nowicjusze. W tym kontekście nowicjusz odnosi się do konkretnej sytuacji. Chirurg konsultant jest ekspertem w swojej dziedzinie, ale jeśli nie spędził wielu przemyślanych sesji na nurkowaniu, nie jest ekspertem w nurkowaniu. Specjalizacja jest istotna dla danej dziedziny.

 Konstruujemy znaczenie.

Powyższa część mówi o tym, jak teoretycznie podejmujemy decyzje jako jednostka. Jesteśmy jednak istotami społecznymi i to dodaje poziom złożoności. Komunikując się ze sobą na temat tego, co widzieliśmy, słyszeliśmy, wąchaliśmy, dotykaliśmy, odczuwaliśmy emocjonalnie i smakowaliśmy, zaczynamy dołączać te informacje do istniejących modeli mentalnych i doświadczeń, które posiadamy, budując naszą bibliotekę sposobów interakcji ze światem i „najlepszych przypuszczeń". Powinniśmy zdawać sobie sprawę, że znaczenie nie jest gdzieś tam na zewnątrz, konstruujemy je ze wszystkiego, czego doświadczyliśmy wcześniej i z informacji zwrotnych, które odebraliśmy. Konstruowanie znaczenia na podstawie doświadczeń to coś, co Klein wychwycił podczas badania dowódców jednostek straży pożarnej i wojskowych dowódców taktycznych. Zespoły te tworzyły wspólne rozumienie tego, co może się wydarzyć, gdy napotkają określoną sytuację, dzięki czemu wiedziały, co zrobić, nie zastanawiając się nad tym—nazywamy to naturalistycznym podejmowaniem decyzji. Zespoły tworzyły wspólny model „wyczucia" co do tego, co należy zrobić.

Plemiona i nauka plemienna

Jest wiele rzeczy, które zmniejszyły naszą zdolność do rozwoju i zastosowania „zdrowego rozsądku" w nurkowaniu. Jeśli cofniemy się o 30 lub 40 lat, sport ten był uprawiany przez stosunkowo małą grupę osób, które uczyły się w sposób doświadczalny (metodą prób i błędów), często w ramach modelu praktyk, a informacja zwrotna była przekazywana w bardzo krótkim czasie. Czasami jednak ta informacja zwrotna była w postaci martwych nurków, ponieważ granica „bezpieczeństwa" nie była wtedy zbyt dobrze znana. Ludzie znali się osobiście i opowiadali historie o tym, że coś się udawało, ale też szczegółowo opowiadali o wypadkach. AquaCORPs Michaela Menduno (jeden z pierwszych magazynów nurkowych w USA) dały możliwość dzielenia się tymi historiami, co pozwoliło na wyjście poza przekaz ustny w małych zespołach, które istniały. Podczas gdy nie było formalnej wiedzy na temat czynników ludzkich i podejmowania decyzji, osoby zaangażowane uczyły się poprzez podejmowanie działań i refleksję nad efektami. To dlatego niektórzy w nurkowaniu mówią, że „czynniki ludzkie w nurkowaniu" to po prostu „zdrowy rozsądek".

Wraz z rozwojem edukacji nurkowej i masowym wzrostem liczby nurków, zmniejszyło się plemienne uczenie się, które miało miejsce. Bogate w kontekst historie, którymi się dzielono, nie są tak powszechne, a to oznacza, że możliwość uczenia się przez przekaz stała się ograniczona. Dzieje się tak pomimo dostępnych mediów społecznościowych, które dają możliwość dzielenia się historiami z tysiącami ludzi. Jednak wraz z pojawianiem się kolejnych kanałów, społeczności i plemiona ulegają fragmentacji. Aby uzyskać „wartość algorytmiczną" w mediach społecznościowych, historie muszą być emocjonujące i kontrowersyjne, a to zmniejsza wartość uczenia się, ponieważ skupiamy się bardziej na zaangażowanych ludziach niż na kontekście. Dzielenie się wiedzą i historiami, może być również ograniczone z powodu obawy przed działaniami prawnymi i jest to coś, co badam w ramach moich badań na Uniwersytecie w Lund.

Uważam, że głównym czynnikiem, który sprawia, że ludzie nie dzielą się swoimi doświadczeniami i historiami związanymi z nauką, jest strach przed odwetem w mediach społecznościowych. Niestety, media społecznościowe dają łatwą możliwość rzucania metaforycznymi kamieniami w tych, którzy byli „głupi", „laureatami nagrody Darwina" i którym brakowało „zdrowego rozsądku". Zdobywca nagrody Darwina nie ma znaczenia w kontekście nurkowym (lub w większości sytuacji związanych z bezpieczeństwem), ponieważ nie przystosowaliśmy się (jako gatunek) do nurkowania, a tym bardziej złożonych działań, takich jak nurkowanie jaskiniowe lub nurkowanie z rebreatherem.

Z perspektywy czasu łatwo jest połączyć kropki i zauważyć brak „zdrowego rozsądku".

Kiedy stajemy przed wyborem lub decyzją, która wiąże się z pewnym poziomem niepewności, a tak jest przez większość czasu, szczerze mówiąc, zarządzamy niepewnością za pomocą heurystyki i uprzedzeń (opisanych w zeszłotygodniowym blogu). Jeśli nie spotkaliśmy się wcześniej z daną sytuacją, skąd mielibyśmy wiedzieć, jaki będzie prawdopodobny rezultat? Gdy dzieliliśmy się historiami w naszej grupie, z naszym plemieniem i naszym zespołem, mogliśmy uczyć się z doświadczeń innych. Nadawaliśmy sens poprzez wspólny model tego, co było „dobre", a co „złe". Tworzyliśmy „wspólny rozsądek".

Wiedza praktyczna

Zamiast mówić o „zdrowym rozsądku", może powinniśmy bardziej zastanowić się nad użyciem terminu „wiedza praktyczna". Ma ona zasadniczo to samo znaczenie—wykorzystujemy zgromadzoną i zbiorową wiedzę i doświadczenie, aby pomóc nam nadać światu sens, co prowadzi do bardziej efektywnych decyzji i związanych z nimi wyników. Nie jest to jednak termin tak bardzo osądzający jak „zdrowy rozsądek".

Ten wykład TED Barry'ego Schwartza opisuje ten temat nieco bardziej szczegółowo.

Zróbcie omówienie!

Jednym ze spójnych sposobów, w jaki zespoły (i jednostki) stają się lepsze i budują praktyczną wiedzę, jest omówienie i refleksja—były to kluczowe czynniki w pracy Kleina nad zespołami i podejmowaniem decyzji w niepewnych sytuacjach. Nie ma znaczenia, jaki zespół o wysokiej wydajności obserwujemy, będzie on miał jakąś formę ustrukturyzowanego omówienia lub analizy po zakończeniu działania, przeprowadzonej w psychologicznie bezpiecznym środowisku. Kluczem jest tu nauka, a nie umniejszanie czy upokarzanie. Komentarze skupiają się na działaniach i zachowaniach osób zaangażowanych, a nie na samych osobach—depersonalizują informacje zwrotne. Jenny i Mike przeprowadzili webinarium pod koniec 2022 roku, które powielało prezentację, którą Mike i ja przedstawiliśmy na OzTek 2022. Możecie ją obejrzeć poniżej.

Możesz również pobrać podręcznik do omówienia The Human Diver stąd

Możesz również pobrać podręcznik do omówienia The Human Diver stąd www.thehumandiver.com/debrief

Podsumowanie

Jeśli usłyszycie, że ktoś mówi „to był po prostu zdrowy rozsądek", zapytajcie go, czy spotkał się z taką sytuacją wcześniej lub czytał o niej i naprawdę zrozumiał kontekst i wyniki. Następnie należy zapytać, czy osoba zaangażowana zrobiła to, co miało dla niej sens w danym momencie, biorąc pod uwagę jej cele, wiedzę, doświadczenie i czy spotkała się z tą samą sytuacją wcześniej (i może miała pozytywne wyniki). Nasza ocena niekorzystnego wyniku jest silnie zmącona przez błąd perspektywy i podstawowy błąd atrybucji, co prowadzi do postawienia się w sytuacji drugiej osoby, ale z naszą wiedzą zarówno o sytuacji, jak i wyniku, bez uwzględnienia jej lokalnej racjonalności. Jeśli nie spotkaliście się wcześniej z daną sytuacją, skąd macie wiedzieć, co jest „rozsądkiem", a co dopiero „zdrowym rozsądkiem"?

Zdrowy rozsądek nie jest powszechny. Jest to wspólne zrozumienie w grupie jednostek, wspólne zrozumienie, które obejmuje kontekst i prawdopodobne wyniki, a to pozwala jednostkom w grupie podejmować niezawodne decyzje. Jeśli nie jesteśmy w stanie dzielić się historiami o złożonym środowisku, w którym działamy, czyli historiami incydentów, jak sądzimy, jak rozwinie się zdrowy rozsądek?

Gareth Lock jest właścicielem The Human Diver, niszowej firmy skupionej na kształceniu i rozwijaniu nurków, instruktorów i powiązanych zespołów, aby mogli osiągać wysoką wydajność. Jeśli chciałbyś pogłębić swoje doświadczenie nurkowe, rozważ wzięcie udziału w kursie wprowadzającym online, który zmieni twoje podejście do nurkowania, ponieważ bezpieczeństwo jest twoim postrzeganiem, odwiedź stronę internetową.

Andrzej jest instruktorem nurkowanie technicznego i nurkowania obiegach zamkniętych. Pracuje jako konsultant do spraw bezpieczeństwa i wydajności w branży nurkowej. Z wykształcenia jest psychologiem ze specjalizacją w psychologii społecznej i psychologii bezpieczeństwa. Jego główne zainteresowania w tych dziedzinach związane są z wydajnością człowieka w ekstremalnych środowiskach oraz budowaniem zespołów o wysokiej wydajności.  Andrzej ukończył studia podyplomowe w zakresie archeologii podwodnej i zdobył doświadczenie w roli osoby odpowiedzialnej za bezpieczeństwa nurkowania w projektach naukowych- DSO. Od 2023 roku jest instruktorem Human Factors, prowadzi polski oddział The Human Factors. www.podcisnieniem.com.pl