Chodź za mną! Zaufaj mi! Jestem twoim przewodnikiem!

„Mężczyźni poszukiwani na niebezpieczną wyprawę. Niskie zarobki, dotkliwe zimno, długotrwałe godziny całkowitej ciemności. Wątpliwy bezpieczny powrót. Honor i uznanie w przypadku sukcesu. Ernest Shackleton." Co za reklama! Niestety, pogoda przeszkodziła wyprawie w osiągnięciu celu, jakim było dotarcie na biegun południowy. Jednak Shackleton osiągnął znacznie większy cel, sprowadzając swoich ludzi bezpiecznie z powrotem, pomimo nieprawdopodobnych przeciwności. Wszyscy pracowali razem jako efektywny zespół, wokół wspólnego celu. Był to pokaz niesamowitego przywództwa w bardzo niepewnych warunkach. Na szczęście w nurkowaniu nie musimy stawiać czoła tego typu zmaganiom, ale rola przewodnika jest z pewnością niezbędna, szczególnie jeśli jest się instruktorem, prowadzi się centrum nurkowe lub kieruje się projektem.

Przywództwo w nurkowaniu to temat, o którym nie mówi się zbyt często, ale jest on istotny dla pomyślnych rezultatów, gdy mamy do czynienia z niepewnymi sytuacjami. Niepewność nie dotyczy tylko ciebie, ponieważ niepewność będzie obecna również dla kursantów na kursie nurkowym, kandydatów na instruktorów w programie rozwoju, nurków na łodzi lub członków projektu nurkowego. Aby pomóc wam wszystkim, ten blog dostarczy wam kilka pomysłów i narzędzi, które można wykorzystać w każdym rodzaju nurkowania, jakie przeprowadzacie.

Czym jest przywództwo?

Po pierwsze, czym jest przywództwo? Przywództwo to ogromny temat, na który napisano wiele książek i opracowań. Oto kilka definicji, nad którymi warto się zastanowić.

• „Przywództwo to sztuka wpływania na innych, aby robili to, czego chcemy, ponieważ chcą to robić". - Edington i Ford
• „Nie ma recepty na przywództwo i nie ma przepisanego stylu lidera. Przywództwo jest kombinacją przykładu, perswazji i przymusu, zależną od sytuacji." - UK Defence Leadership Centre
• „Umiejętność wpływania na kogoś, aby coś zrobił, bez użycia autorytetu" - dr Carl Hartford, Leeds University

Niedawno siedziałem na prezentacji dr Carla Hartforda, mojego kolegi, który pracował z kadrą kierowniczą wyższego szczebla w firmie wysokiego ryzyka. Carl wyjaśnił różne sposoby wpływania na ludzi: autorytet, zarządzanie i przywództwo.

• Autorytet opiera się na tytułach, stanowiskach i rolach. Ma charakter dyrektywny lub autokratyczny, a ludzie w większości wykonują polecenia, nawet jeśli niekoniecznie się z nimi zgadzają. Zaufanie opiera się na autorytecie, a nie na samej osobie. Nie jest potrzebna osobista relacja, ponieważ w dużej mierze chodzi o kontrolowanie sytuacji.
• Zarządzanie opiera się na procedurach, procesach i zasadach. Wymaga niewielkiego wysiłku ze strony lidera, aby wprowadzić zmianę. „Zrób to, bo tak mówią przepisy" lub „Standardy mówią, że musimy zrobić cztery nurkowania, aby zakwalifikować tego kursanta". Ponownie, na tym poziomie wpływu nie ma prawdziwej osobistej relacji. Nie można „przetworzyć" zespołu razem, to wymaga przywództwa.
• Przywództwo opiera się na relacjach i osobistych zachowaniach. Podążający w zespole zrobią to, o co się ich prosi, ponieważ chcą to zrobić, a nie dlatego, że muszą to zrobić. Aby skutecznie przewodzić, niezbędny jest pewien poziom emocjonalnego połączenia z zespołem. Zespół musi mieć do Ciebie zaufanie, wierzyć, że chodzi Ci o ich najlepszy interes, że jesteś uczciwy i będziesz postępował zgodnie z tym, co mówisz, że posiadasz pewien poziom kompetencji w zakresie działalności, którą się zajmujesz, a co najważniejsze, że jesteś konsekwentny w swoich działaniach. Musisz być w stanie stworzyć bezpieczeństwo psychologiczne, czyli wspólne przekonanie w zespole, że można się uczyć, popełniać błędy, wnosić wkład i kwestionować status quo. Zaufanie opiera się na relacjach 1:1, bezpieczeństwo psychologiczne to 1do wielu i wielu do 1.

W nurkowaniu, a zwłaszcza podczas szkolenia nurkowego, wiele mówi się o dwóch pierwszych rodzajach wpływu (autorytet i zarządzanie), ale nie uda się osiągnąć najlepszych rezultatów, w trakcie kursu  i pracy z kursantami lub maksimum możliwości zespołu, jeśli będziemy postępować tylko wg. tej strategii. Z pewnością nie wyszkolimy myślących nurków lub instruktorów, jeśli proces będzie jedyną rzeczą, którą się będą kierować. Instruktorzy powinni uczyć nurków jak nurkować w prawdziwym świecie, a nie jak zaliczać ćwiczenia/zajęcia. To samo dotyczy Instruktorów Trenerów i Course Directorów kształcących instruktorów. Podczas gdy standardy określają minimum, nie oznacza to, że są użyteczne, ponieważ może to prowadzić do skupiania się na spełnieniu standardów w sensie dosłownym, a nie tego do czego zostały wyznaczone. „Gdy miara staje się celem, przestaje być dobrą miarą." - Prawo Goodharta porusza tę kwestię. 

Sześć sposobów na bycie bardziej efektywnym przewodnikiem w szkoleniach nurkowych.

• Jaki jest twój cel? Każde zajęcia edukacyjne to wysiłek zespołowy: instruktor jest przewodnikiem, a kursanci są podążającymi za nim. Instruktor i kursanci, przewodnik i podążający, poruszają się wokół wspólnego celu. Jeśli przystępujesz do zajęć lub projektu bez wyraźnego celu, trudno jest innym podążać za tobą. Podczas moich zajęć wyjaśniam, że celem edukacji nurkowej jest doskonalenie: doskonalenie instruktora ORAZ doskonalenie kursanta. Rolą instruktora jest przekazanie wiedzy, umiejętności i postawy kursantom tak, aby mogli się doskonalić i być przygotowani do nurkowania w „prawdziwym świecie", a rolą kursantów jest doskonalenie instruktora poprzez przekazywanie krytycznych informacji zwrotnych o tym, co się sprawdza, a co nie. Jeśli instruktor myśli, że wszystko, co ma zrobić to nauczyć kursanta, aby zaliczył zajęcia, to będzie miał ograniczoną motywację do doskonalenia się. Jeśli ma takie nastawienie, używa swojej władzy do zarządzania klasą, a nie do kierowania zespołem nurków.

• Miej pokorę. Miej świadomość i pokaż, że nie wiesz wszystkiego. Nikt nie wie. Nawet jeśli prowadzisz zajęcia od wielu lat, zawsze będziesz miał możliwość poprawy, jeśli zapewnisz swoim kursantom możliwość krytycznego omówienia Twojej pracy po zajęciach. Zadaj swoim uczniom sześć pytań: Co robię dobrze? Dlaczego? Czego powinienem robić więcej? Dlaczego? Czego powinienem robić mniej? Dlaczego. Pytanie "Dlaczego" jest ważne, ponieważ pozwala zadać sobie pytanie "Czy robię to, co należy?". Informacja zwrotna, która tylko przygląda się działaniu i wprowadza bezpośrednie ulepszenia, nazywana jest uczeniem się w pojedynczej pętli, natomiast przyglądanie się pierwotnym założeniom lub projektowi zadania i sprawdzanie, gdzie można to poprawić, nazywane jest uczeniem się w podwójnej pętli. To ostatnie jest ważne, ponieważ powstrzymuje przed staniem się bardzo dobrym w niewłaściwych rzeczach.

• Nie obawiaj się konfliktu. Konflikt nie polega na agresji; chodzi o różnicę między punktami widzenia i opiniami osób zaangażowanych w dyskusję lub działanie. Kiedy konflikt jest dobrze zarządzany, pozwala na zbadanie różnic w opiniach w spokojny i kontrolowany sposób. Użycie narzędzia takiego jak „Drabina wnioskowania" zmniejsza ryzyko wyciągnięcia pochopnych wniosków i może pomóc w ustaleniu, gdzie pojawiają się pewne zachowania. Kursant może zmagać się ze swoim suchym skafandrem, ponieważ nikt nie wyjaśnił mu, jak efektywnie nurkować w takim skafandrze, mimo że posiada odpowiedni certyfikat. Liderzy, którzy stosują podejście coachingowe, a nie informujące, mają więcej możliwości budowania kompetencji u swoich podopiecznych i kursantów.
• Nie bój się mówić o swoich błędach i odstępstwach od zasad. Jest to jedna z najtrudniejszych do rozwiązania kwestii w branży nurkowej, gdzie nie brakuje ludzi chętnych do wskazywania, co można było lub należało zrobić i co oni zrobiliby zamiast tego. Rzecz w tym, że takie kontrfaktyczne opowieści przedstawiają historię, która nie istniała. Jeśli chcemy się czegoś nauczyć, musimy zastanowić się, jaki sens miało dla nas (lub innych) zrobienie tego, co zrobiliśmy w danym czasie. Jakie doświadczenia, wiedza lub skróty myślowe doprowadziły nas do podjęcia tej decyzji? Jakie były warunki powodujące błędy, które sprawiły, że łatwiej było zrobić coś niewłaściwego, a trudniej właściwego? Czy było to spowodowane rzeczywistą lub postrzeganą presją czasu? Czy wynikało to z założeń, które naszym zdaniem nie wymagały potwierdzenia? Czy z powodu ograniczeń budżetowych? Czy dlatego, że materiały szkoleniowe nie pasują do rzeczywistości? Uwaga, te błędy lub odchylenia nie muszą być duże, lub znaczące, to może być tak proste, jak bycie w niewłaściwym miejscu, aby obserwować ćwiczenia przeprowadzane w klasie. Wreszcie, jeśli zrobiłem coś złego, to przepraszam. Nie ma nic gorszego niż lider, który nie przyznaje się do swoich niedociągnięć.

• Stosuj przywództwo sytuacyjne lub kontekstowe. Style przywództwa i interakcji zmieniają się w zależności od podejmowanego zadania, poziomu dojrzałości zespołu i potrzeb jednostki. Jeden styl nie pasuje do wszystkiego. Na początku kursu oczekuje się, że instruktor będzie bardziej bezpośredni i będzie mówił kursantom, co mają robić. Jednak w miarę upływu czasu kursanci stają się coraz bardziej kompetentni, a instruktor może przyjąć postawę bardziej otwartą i zacząć udzielać uczniom wskazówek, tak by sami odkrywali rozwiązania. Najbardziej efektywnym stylem interakcji dla „zachowania" i zwiększenia przyswajanej wiedzy jest stosowanie technik „samodzielnego odkrywania". Jednak na większości kursów nurkowych nie ma na to czasu. Dlatego też, w miarę jak kursanci stają się coraz lepsi, należy w większym stopniu wykorzystywać techniki samodzielnego odkrywania, tak aby byli przygotowani do nurkowania w „prawdziwym świecie" a nie tylko byli w stanie papugować lub naśladować umiejętności, które zostały zademonstrowane. Więcej na ten temat można znaleźć tutaj. Aby być w stanie realizować przywództwo sytuacyjne, instruktorzy muszą być samoświadomi i stworzyć środowisko, w którym dostarczana jest otwarta, krytyczna informacja zwrotna . Dlatego tak ważne jest bezpieczeństwo psychologiczne.
• Pokaż, że ci zależy. Podstawą modelu zaufania jest robienie właściwych rzeczy z właściwych powodów, na podstawie potrzeb drugiej strony, w tym przypadku uczniów. Potrzeby uczniów mogą dotyczyć wsparcia emocjonalnego, uznania ich za osoby i tego, jak się czują. Mogą one dotyczyć ich kompetencji technicznych i tego, jak bardzo się doskonalą, z konkretnymi szczegółami, które są potrzebne. Mogą to być potrzeby związane z podejmowaniem wyzwań i osiąganiem wyników w krótkim czasie. Wreszcie, może chodzić o wartości, jakie kryją się za tym, czego się uczą, a bez postrzeganej wartości nie będą się angażować. Dowiedz się, co ich kręci i pracuj z tym.

Podsumowanie

Przewodzenie nie jest łatwe i nie każdy się do tego nadaje. Wymaga czasu, wysiłku i co najważniejsze refleksji. Dlatego wiele osób ucieka się do zarządzania, ale nie uda się uzyskać najwięcej od waszych kursantów czy waszego zespołu, jeśli będziecie podchodzić do oddziaływania na innych w ten sposób. Przewodnictwo polega na budowaniu osobistych relacji. Przed i w trakcie zajęć należy poświęcić czas na zrozumienie, co sprawia, że kursanci się angażują. Po zakończeniu zajęć należy kontynuować te osobiste relacje, ponieważ o wiele łatwiej jest prowadzić rozmowy z osobą poleconą (lub powracającym kursantem) niż prowadzić sprzedaż.

Uwaga: oryginalne ogłoszenie prawdopodobnie nigdy nie zostało umieszczone w Timesie. https://www.smithsonianmag.com/smart-news/shackleton-probably-never-took-out-an-ad-seeking-men-for-a-hazardous-journey-5552379/

Gareth Lock jest właścicielem The Human Diver, niszowej firmy skupionej na kształceniu i rozwijaniu nurków, instruktorów i powiązanych zespołów, aby mogli osiągać wysoką wydajność. Jeśli chciałbyś pogłębić swoje doświadczenie nurkowe, rozważ udział w kursie wprowadzającym online, który zmieni twoje podejście do nurkowania, ponieważ bezpieczeństwo zależy od tego jak jest postrzegane, odwiedź stronę internetową.

Andrzej jest instruktorem nurkowania technicznego i nurkowania na obiegach zamkniętych. Pracuje jako konsultant do spraw bezpieczeństwa i wydajności w branży nurkowej. Z wykształcenia jest psychologiem ze specjalizacją w psychologii społecznej i psychologii bezpieczeństwa. Jego główne zainteresowania w tych dziedzinach związane są z wydajnością człowieka w ekstremalnych środowiskach oraz budowaniem zespołów o wysokiej wydajności.  Andrzej ukończył studia podyplomowe w zakresie archeologii podwodnej i zdobył doświadczenie w roli osoby odpowiedzialnej za bezpieczeństwo nurkowania w projektach naukowych- DSO. Od 2023 roku jest instruktorem Human Factors, prowadzi polski oddział The Human Factors. www.podcisnieniem.com.pl